- Autor: Ludwik Flaszen
- Redakcja: Monika Blige
- Wydawnictwo: Instytut im. Jerzego Grotowskiego
- Data wydania: październik 2014
- ISBN: 978-83-61835-09-7
- Format: 218×287 mm
- Liczba stron: 388
- Rodzaj oprawy: miękka
Grotowski & Company. Źródła i wariacje
Ludwik FlaszenTom niniejszy jest fragmentarycznym podsumowaniem – podsumowaniem? – wędrówki, w różnych tego słowa znaczeniach, jaką autor odbył z Grotowskim – i Grotowski z autorem. Teksty pisane na przestrzeni ponad pół wieku! Ponad połowa jest pisana z myślą o tej książce.
[…] Chronologia powstania tej pisaniny wydaje się być gwarancją jednolitości. Autora bowiem obdarzyło Przeznaczenie przywilejem – a może powinnością? – próbowania różnych w kształcie i o różnym zastosowaniu dyskursów związanych z Grotowskim. Począwszy od recenzenckiego spojrzenia na początki przyszłego mistrza w mojej ówczesnej roli „szakala” w popularnym krakowskim dzienniku, poprzez teksty niejako programowe z oficyny Teatru Laboratorium, z których pewne znalazły się pod wspólną okładką z historycznymi wypowiedziami Grotowskiego – do rozważań, dociekań i wspomnień już po wszystkim.
Ludwik Flaszen
Ludwik Flaszen był uczestnikiem i świadkiem wielkiej epoki teatru. Współzałożyciel i współanimator Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego przez cały okres jego istnienia (1959–1984). W latach osiemdziesiątych – dyrektor. Krytyk, pisarz, wieloletni partner twórczego dialogu z Grotowskim, sam został praktykiem, prowadząc doświadczenia parateatralne, warsztaty aktorskie w wielu krajach świata. Jego pierwsza książka Głowa i mur (1958) została skonfiskowana przez cenzurę PRL. Autor Cyrografu – tomu esejów i małych próz o sytuacji jednostki w systemie totalitarnym (pierwsze wydanie 1971, ostatnie – 1996, Kraków; wersja francuska – Paryż 1990). Jego tom szkiców Teatr skazany na magię (Kraków 1983) zawiera teksty oraz wykłady związane ze współpracą autora z Jerzym Grotowskim i jego udziałem w kształtowaniu twórczej doktryny Teatru Laboratorium. Autor książki Grotowski & Company (wyd. angielskie 2010, wyd. włoskie 2013, wyd. polskie 2014, wyd. brazylijskie 2015; w przygotowaniu przekłady na języki: francuski i hiszpański). Za swoją działalność artystyczną i naukową otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Turyńskiego. Od 1984 roku, po rozwiązaniu Teatru Laboratorium, mieszka w Paryżu.
Jest nas wielu – tych, którzy będą Ludwikowi Flaszenowi za tę książkę wdzięczni. Nie znajduję w niej choćby jednego zbędnego słowa. Zwięzłość jej stylu nas porusza. Głos jej zbuntowanego i przenikliwego autora niewątpliwie wyrasta z milczenia. Jego humor ma uśmiech tego, kto za chwilę zamilknie. To księga teatralnej mądrości.
Flaszen zmierza wprost do sedna problemu, nie oglądając się na resztę. Tym sednem jest użyteczność teatru w naszym życiu – światło i kpina, które do niego wnosi. Reszta to chwała i jej cienie. Chwała i cienie należą do przygody, dziś legendarnej, którą Ludwik Flaszen zainicjował, zapraszając do swego boku młodego reżysera, jeszcze studenta, aby wspólnie poprowadzić niewielki, mało znaczący teatr na polskiej prowincji. Tym młodym uczniem był Jerzy Grotowski, który później stał się jego „nauczycielem”. Działo się to dawno temu, w roku 1959.
Eugenio Barba
Tadeusz Kornaś
Diabelsko-anielska adwokatura
Gazeta Teatralna „Didaskalia” 2015 nr 125, s. 144–147
Ogromna (tak treściowo, jak i objętościowo) książka Ludwika Flaszena skomponowana jest bardzo ciekawie. Stanowi ona mocno poszerzoną wersję angielskiego wydania zatytułowanego Grotowski & Company. W polskiej wersji, bez zmiany pierwszego członu, zyskała podtytuł Źródła i wariacje. Na pierwszy rzut oka pokazuje chronologicznie drogę Flaszena w i wokół Teatru Laboratorium. Ale są to wspomnienia meandrujące, wracające czasem, niekiedy wybiegające w przyszłość, pełne dygresji, anegdot, opowieści nie całkiem na temat. Zebrane razem stare i nowe teksty ciekawie się oświetlają, stanowią opowieści o samym Flaszenie, to znów o teatrze i Grotowskim.
Pobierz PDFMirosław Kocur
Adwokat diabła
Teatralny.pl, z dnia 10 listopada 2014
Flaszen często mówi o sobie advocatus diaboli. W tekście Ostatnie spotkanie opowiada, wspominając wczesne prace w Opolu nad Tragicznymi dziejami doktora Fausta Marlowe’a, że pewnego ranka Grotowski pojawił się blady i niewyspany. Wyznał Flaszenowi, że nie spał całą noc, bo miał halucynacje. Ironizował nawet, że mógł wtedy zawrzeć jakiś układ z Szatanem, jak Adrian Leverkühn, bohater powieści Doktor Faustus Tomasza Manna. Flaszen stwierdza wprawdzie, że owo wyznanie było w duchu ich „zwyczajowych metafizycznych zabaw”, ale w następnym akapicie sugeruje, że dopiero po tej nocy Grotowski zaczął tworzyć wybitne przedstawienia i objawił się światu jako skuteczny reżyser.
Przeczytaj całą recenzjęMieczysław Orski
Księga Flaszena
„Odra” 2015 nr 4, s. 123–124
Andrzej Piątek
Grotowski według Flaszena, o jednym z czołowych twórców współczesnego teatru
„Nasz Dom Rzeszów” 2015 nr 114, s. 17
Rafał Węgrzyniak
Uwagi na stronie: Flaszen w roli Zeitbloma
„Teatr” 2015 nr 1
Jacek Łukasiewicz
Medytacje Flaszenowskie
„Odra” 2015 nr 1, s. 95–96
Aleksandra Sowa
(Auto)biografia artystyczna
Teatrdlawas.pl, z dnia 15 stycznia 2015
Dagmara Chojnacka
Grotowski & Company. Źródła i wariacje
PRW.pl, z dnia 12 listopada 2014
Tadeusz Sobolewski
Ty jesteś geniusz opętany przez piekło. O Jerzym Grotowskim i Ludwiku Flaszenie
Wyborcza.pl, z dnia 10 lutego 2017
